Lęk a bajka terapeutyczna...
Co przeszkadza dzieciom czuć się dobrze w grupie, bawić się, uczyć i rozwijać?
Uważa się, że w okresie przedszkolnym występuje stosunkowo najwięcej reakcji o charakterze lękowym. W tym właśnie okresie dziecko staje się z jednej strony – zdolne do rozpoznawania niebezpieczeństwa – z drugiej zaś nie posiada zbyt dużego doświadczenia, które pozwoliłoby mu na rozróżnienie przedmiotów i sytuacji, których nie należy się bać. Dziecko przedszkolne może przeżywać różne lęki, np. w zetknięciu z dość tajemniczymi dla niego zjawiskami przyrody, takimi jak szum wody, kołysanie drzew czy cień. W tym wieku nasila się też lęk związany z rozłąką z najbliższymi osobami oraz lęk przed ciemnymi pomieszczeniami utrudniającymi orientację w otoczeniu. Świat dziecka pełen jest problemów i to często niezwykle poważnych, choć my, dorośli, nierzadko je bagatelizujemy. Mówimy: "Wszystko będzie dobrze", "Nic ci nie będzie", "Nie płacz, to nie boli", ale takie słowa nie pomagają, a jedynie blokują emocje maluchów.
Jak my dorośli, rodzice, nauczyciele i wychowawcy możemy im pomóc?
Jednym ze sposobów jest czytanie odpowiednio dobranych bajek i rozmawianie z dziećmi na ich temat. Tym właśnie sposobem jest bajkoterapia, metoda, którą propaguje psycholog Maria Molicka, autorka wielu popularnych ,,Bajek terapeutycznych”. Co zrobić, kiedy dziecko boi się pająków, bije młodszego brata albo nie chce iść do dentysty? Nie powtarzać: ,,Tak nie wolno!". Lepiej przeczytać mu bajkę terapeutyczną albo samemu taką napisać, stosowną do danej sytuacji. Bajki terapeutyczne to doskonała lektura dla rodziców i dla dzieci, która może okazać się dla wielu nie tylko wspierającym poradnikiem, lecz także świetnym sposobem na wspólne spędzenie czasu. Bajki terapeutyczne są to bowiem historie niezwykłe, świadomie tak skonstruowane i napisane, by dzieci odnajdywały w nich cząstkę siebie, swoich emocji, konkretnych problemów, z którymi się borykają. Młodzi i najmłodsi czytelnicy (w wieku od trzech do sześciu lat) mogą utożsamić się z bohaterem i przeżyć z nim daną historię, pozostając w bezpiecznym miejscu, nierzadko w ramionach mamy lub taty. Bajki wspierają, dają duże poczucie bezpieczeństwa i często uwalniają od poczucia winy, ponieważ pozwalają dzieciom zrozumieć, że: ,,Bać się, smucić, wstydzić to jest normalne, inni też przeżywają takie uczucia". Bajki terapeutyczne zawierają ponadto wiele wskazówek, co można zrobić, by poradzić sobie z problemem, przekonując, że: ,,Z każdego kłopotu jest wyjście". Mówi się w nich dużo o emocjach - szczególnie tych trudnych, jak złość czy strach, aby dzieci poprzez nie, mogły poznawać i rozumieć całą gamę odczuć, z którymi przyjdzie się im w życiu spotkać. Bajkoterapia to - mówiąc najprościej - terapia przez bajki. Chyba wszystkie dzieci lubią ich słuchać. Jak wykazały badania psychologów, czytając określone bajki można dziecku pomóc w wielu trudnych dla niego sytuacjach emocjonalnych, takich jak np. irracjonalne lęki lub pierwsze dni w przedszkolu. Bajki jako utwory literackie adresowane do dzieci, cechuje magiczne ujmowanie rzeczywistości, oglądanie świata z perspektywy dziecka i świadomość umowności zdarzeń, czyli rozróżnienie świata realnego i czarodziejskiego. W bajkach, w rozwiązywaniu trudnych sytuacji dominuje magia. Tak właśnie myśli dziecko – „magicznie”, doszukując się u zwierząt czy przedmiotów martwych, cech ludzkich. Świat bajek jest umowny, nierealny, o czym wiedzą czytelnicy czy słuchacze. Ta nierealna rzeczywistość kreowana w baśniach jest zgodna z magicznym myśleniem dziecka, dzięki czemu pomaga mu zrozumieć świat i siebie, wprowadza porządek i ład, pokazując, jakie reguły rządzą światem. Bajkoterapia to także doskonała metoda relaksacyjna. Odpowiednio dobrane i opowiedziane albo przeczytane historie mogą doskonale wyciszyć, choćby przed snem, po dniu pełnym wrażeń. Dzięki swojej prostocie i efektywności pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym bajkoterapia zyskuje coraz bardziej na popularności. Jest ważnym sposobem wspierania i oddziaływania terapeutycznego we wczesnych okresach rozwoju dziecka. Bajki dostarczają nam odpowiedzi na wiele pytań, kształtują naszą wyobraźnię i empatię. Właśnie w dzisiejszych czasach, gdy media nakazują nam być chodzącym ideałem, a ponieważ nigdy nim nie będziemy, tracimy poczucie bezpieczeństwa i własnej wartości, stając się niewolnikami negatywnych emocji. Do stosowania terapii z zastosowaniem bajek nie jest potrzebne wykształcenie pedagogiczne ani psychologiczne. Mogą po nie sięgać rodzice czy opiekunowie. Bajki terapeutyczne mają wreszcie jeszcze jedną zaletę. Dzięki nim każdy może stać się bajkopisarzem. W dobie telewizji i komputerów nie sposób nie zauważyć, jak ważny jest kontakt z dzieckiem poprzez książkę, która buduje zaufanie, zrozumienie i poczucie bezpieczeństwa. Konsekwencją dynamiki życia są zmiany, jakim podlega rodzina, i (jakże często) samotność dziecka. Baśni, bajki są doskonałym antidotum na samotność dziecka i rodzica, pomagają odnaleźć drogę do bycia razem, która raz odnaleziona, nigdy nie zostanie zapomniana lub zagubiona.
